اسماعیل راستی؛ قبل از هر چیز باید اشاره کنم که طرف دارهای پرسپولیس و استقلال تهران و تیم‌های هم شهری دیگری که دو یا سه بار در هر سال رویاروی هم قرار می‌گیرند، نگران نشوند. چراکه منظور از بیچاره و مظلوم نامیدن «داربی و دِربی» فقط خود این کلمه است و نه بازی روز پنج شنبه استقلال و پرسپولیس که خیلی هم حساس و با اهمیت و به احتمال زیاد پُر حاشیه خواهد شد. به یک دلیل بسیار مهم که یکی از دو تیم قرمز و آبی پوش پایتخت ایران باید از گردونه پیکارهای جام حذفی فوتبال کشور کنار برود.
یک: هر سال که پرسپولیس و استقلال چند بار به مصاف یکدیگر رفته و داربی یا دِربی فوتبال ایران را برگزار می‌کنند، معادل همین کلمه یعنی «شهرآورد» به وفور در برخی رسانه‌ها به خصوص در شبکه‌های تلویزیونی مطرح می‌شود و تلاش‌های زیادی به عمل می‌آید تا داربی" یا دِربی (که هر دو درست است) جای خود را به شهرآورد بدهد. تلاش‌هایی که البته در متن فوتبال و در میان بازیکن‌ها و مربی‌ها و طرف دارهای دو تیم مورد توجه و عمل قرار نمی‌گیرد و همچنان کلمه دربی به گوش می‌رسد!
دو: من روی کلمه «دربی» هیچ حساسیتی ندارم. همان طور که با کلمه «شهرآورد» نیز مخالف نیستم. اما سوال اصلی ام این است که چرا فقط باید معادل فارسی همین یک کلمه (داربی) بر زبان مجری‌ها و گزارشگرهای ورزشی تلویزیون ایران در این چند روز منتهی به دیدار استقلال و پرسپولیس بیاید؟ چرا در طول سال و در تمام مسابقه‌ها، بسیار زیاد از کلمه‌هایی مثل سیو، کام بک، کلین شیت، کات بک و... استفاده می‌شود و هیچ کس هم به گزارشگرها و مجری‌های تلویزیون تذکر نمی‌دهد که برای همه این کلمه‌ها نیز معادل فارسی وجود دارد؟ یک بار دیگر به گزارش بازی‌ها در یورو 2020 به خصوص دیدار فینال گوش کنید و دوباره و چندباره بشنوید که علاوه بر اشتباه‌های فاحش ادبی و دستوری و حتی ورزشی، چند کلمه خارجی که معادل فارسی آسان تر و شیرین تری هم دارند، مورد استفاده گزارشگرها و مجری‌های ورزشی تلویزیون ایران قرار گرفته و البته روز بازی پرسپولیس و استقلال باز بشنوید که آش چه قدر شور است!
سه: با تساهل و تسامح نه چندان کم و به دلیل این که سخن گفتن از تیم‌های فوتبال با طرف دارهای فراوان آسان نیست، می‌توان با به کار بردن کلمه‌های خارجی دیگر به جز دربی نیز مخالف نبود. اگرچه به جای جمله «فلان دروازه بان تا کنون شش بار کلین شیت کرده» می‌توان با ادبیات روان و متین گفت که «فلان دروازه بان تا کنون در شش مسابقه گل نخورده است.» اما مشکل‌ها و معضل‌های به واقع بزرگ تر و جدی تری هنگام گزارش بازی‌ها به چشم می‌خورند و به گوش می‌رسند که گاه به زبان دلنشین فارسی توهین می‌شود. برای مثال در خیلی از مسابقه‌ها می‌شنویم که: "توپ به اوت میره". این نیز البته غلط نیست. هرچند که بهتر است گفته شود: "توپ به بیرون زمین میره". مشکل از جایی آغاز می‌شود که تعدادی از گزارشگرهای فوتبال، جمله‌های غلط فاحشی را بر زبان می‌آورند. بدون تردید این برای همه گزارش گرها نیست و به جز عادل فردوسی پور که علاوه بر ویژگی‌های مثبت و منحصر به فرد خود که موجب محبوبیت میلیونی او در سراسر ایران شده بود، برخی گزارش‌های دیگر نیز تا حدی به ادبیات وزین فارسی احترام می‌گذارند. اما تعداد کسانی که از جمله‌های نامناسب و نامفهوم و گاه حتی غلط استفاده می‌کنند، کم نیست. برای مثال آن‌ها که می‌گویند: "فلان بازیکن یه اوت میگیره". شاید لازم به توضیح نباشد که "اوت" به معنای بیرون و خارج است و چگونه یک بازیکن می‌تواند بیرون و خارج را بگیرد؟! یا برخی گزارشگرها می‌گویند: "اوت رو میندازه" یا "اوت رو پرتاب میکنه"! باز باید سوال کرد که مگر بیرون یا خارج پرتاب کردنی است؟ سخن درست این است که گفته شود: "فلان بازیکن یه پرتاب میگیره" یا: "فلان بازیکن توپ را پرتاب میکنه".
چهار: نه فقط در برنامه‌های ورزشی، بلکه در خیلی از برنامه‌های دیگر تلویزیون ایران نیز زبان شیرین فارسی به درستی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و کلمه‌ها و جمله‌های نادرست و نامناسب بر زبان تعدادی از مجری‌ها و گزارش گرها جاری می‌شود که به دلیل افزایش تدریجی، برای شنونده عادی شده است. پس شاید نباید فقط از گزارش گرها و مجری‌های ورزشی نوشت که چرا این همه کلمه‌های سیو، کام بک، کیلین شیت، کات بک و امثال آن‌ها را بر زبان می‌آورند؟ اما وقتی سالی دو یا سه بار فقط و فقط استفاده از کلمه انگلیسی "داربی" یا "دِربی" نامناسب و بد می‌شود که باید "شهرآورد" را جانشین آن کرد و سود بردن از کلمه‌های خارجی دیگر کم ترین عیب و ایرادی در طول سال را ندارد، باید یادآورد شد: بیچاره داربی، مظلوم دِربی!
بیشتر بخوانید:
