فوتبال ایران نیم قرن است که در حسرت رسیدن به المپیک می‌سوزد و در تمام این سالها با مربیان سرشناس و متفاوت استقلالی و پرسپولیسی نتوانسته طلسم راهیابی به المپیک را بشکند. اگرچه ناکامی به پای سرمربی نوشته می‌شود و قطعاً رضا عنایتی باید پاسخگوی اتفاقات رخ داده در ازبکستان باشد ولی انصافاً بی‌انصافی است اگر در تمام این ادوار همه چیز را به پای سرمربیان و دستیارانشان بنویسیم چون به وضوح شاهد بوده‌ایم که همواره در رابطه با تشکیل، انتخاب سرمربی و نحوه آماده سازی امیدها چقدر وقت و انرژی بیهوده تلف شده و به جرات می‌توان گفت اغلب اوقات برنامه‌ریزی نامناسب و مدیریت ضعیف نقشی به مراتب پررنگ‌تر از ضعف کادر فنی و بازیکنان در راه نرسیدن به المپیک ایفا کرده است.
آخرین صعودها با سرمربیان آبی
تیم ملی فوتبال کشورمان تاکنون ۴ مرتبه به رقابت‌های المپیک صعود کرده و سه بار در این عرصه حاضر شده است. اولین صعود ایران با هدایت مرحوم حسین فکری رقم خورد و ما به المپیک ۱۹۶۴ توکیو رفتیم. آقا فکری سابقه هدایت پرسپولیس را در کارنامه خودش دارد و در زمره مربیان قرمز طبقه‌بندی می‌شود. پس از آن نوبت به محمود بیاتی رسید تا ما را برای دومین مرتبه مسافر المپیک کند بازیکن و سرمربی اسبق استقلال(تاج) علاوه بر اینکه برای نخستین بار در سال ۱۹۶۸ تیم ملی ایران را قهرمان جام ملت‌های آسیا کرد، توانست در قالب سرمربی ما را به المپیک ۱۹۷۲ مونیخ نیز برساند. چهار سال پس از این اتفاق با حشمت مهاجرانی به المپیک مونترال رفتیم و با کسب نتایجی درخشان در آن دوره برای اولین و آخرین بار از گروهمان در مرحله مقدماتی پیکارهای فوتبال المپیک صعود کردیم. حشمت خان اگرچه هیچ وقت سرمربی آبی پوشان نبود اما در دوران فوتبال خود برای این تیم بازی کرد.
و بالاخره می‌رسیم به آخرین صعود ایران. صعودی البته نیمه کاره! مابا حسن آقا حبیبی توانستیم جواز حضور در المپیک ۱۹۸۰ را به دست آوریم اما تحریم شدن این مسابقات توسط دولت وقت ایران موجب شد کار این استقلالی قدیمی و شاگردانش عملاً نیمه کاره بماند و تیم ملی به مسکو نرود.این نکته را هم فراموش نکنیم که تا سال ۱۹۹۲ و المپیک بارسلون، کشورها می‌توانستند با تیم ملی بزرگسالان خود در رقابت‌های فوتبال المپیک شرکت کنند اما از المپیک بارسلون قرار شد فقط بازیکنان زیر ۲۳ سال در مسابقات مذکور حاضر شوند.
اولین ناکامی بعد از غیبت
تا اینجای کار پیرامون کامیابی تیم ملی توضیح دادیم اما باید شرح حالی هم از ناکامی فوتبال ایران در راه رسیدن به المپیک طی سالیان اخیر ارائه کنیم. پس از وقوع انقلاب ما به المپیک ۱۹۸۰ مسکو نرفتیم و مجوز صعودمان عملاً باطل شد. در پیکارهای انتخابی المپیک ۱۹۸۴ لس آنجلس هم که اصلاً شرکت نکردیم ولی برای مسابقات انتخابی المپیک ۱۹۸۸ سئول حاضر شدیم و تیم با هدایت مرحوم پرویز دهداری نتوانست به این مسابقات راه پیدا کند. اگرچه شادروان دهداری سابقه بازی در تیم شاهین تهران را دارد اما معمولاً در طبقه‌بندی آبی و قرمز قرار نمی‌گیرد.
سبقت پرسپولیسی‌ها
همانطور که در ابتدای مطلب اشاره کردیم ضعف در برنامه‌ریزی و مشکلات ساختاری به مراتب بیشتر از عملکرد مربیان و بازیکنان در نرسیدن ما به المپیک موثر بوده است و در این مطلب اصلاً نمی‌خواهیم چهره‌های استقلالی و پرسپولیسی را مقابل همدیگر قرار بدهیم اما اگر صرفاً در مقام مقایسه مربیان تیم امید قرار بگیریم، این تیم با سرمربیان پرسپولیسی بیشتر از همتایان استقلالی در راه رسیدن به المپیک ناکامی را تجربه کرده است. با محمد مایلی کهن در راه رسیدن به المپیک ۲۰۰۴ آتن ناکام شدیم و وینگو بگوییچ سرمربی اسبق پرسپولیس نیز نتوانست ایران را به المپیک ۲۰۰۸ پکن برساند. محمد خاکپور و حمید استیلی هم به ترتیب در راه صعود ایران به المپیک‌های ۲۰۱۶ برزیل و ۲۰۲۰ توکیو ناکام شدند تا تعداد سرمربیان ناکام پرسپولیسی تیم امید به عدد ۴ برسد.
در طرف مقابل، سه مربی استقلالی نیز به چشم می‌خورند که نتوانسته‌اند تیم ایران را به المپیک‌ها برسانند. حسن حبیبی اگرچه در کارنامه خود یک صعود با تیم ملی به المپیک ۱۹۸۰ مسکو را دارد ولی تیم امید دو بار تحت هدایت او از رسیدن به المپیک ۱۹۹۲ بارسلون و ۱۹۹۶ آتلانتا باز ماند. علیرضا منصوریان نتوانست ما را به لندن ۲۰۱۲ برساند و حالا هم با رضا عنایتی در راه رسیدن به پاریس ۲۰۲۴ ناکام شدیم.
این مردان همگی در عدم موفقیت تیم امید نقش داشته‌اند اما نقش اصلی را مدیرانی ایفا کرده‌اند که در تمام این سالها نتوانستند شرایط مناسبی را برای آماده سازی امیدها فراهم کنند و موجب ناامیدی شده‌اند.
