مهدی همدانی؛ سالگرد درگذشت منصور پورحیدری بهانه خوبی است برای اینکه دوباره نگاهی به زوایای ویژه و پنهان زندگی این مرد بزرگ و فراموش نشدنی تاریخ استقلال بیندازیم چهره‌ای که نام استقلال را هم برای این تیم انتخاب کرد و سال ۵۸ اگر پورحیدری نبود شاید این تیم هم اکنون اسم دیگری را یدک می‌کشید.

به بهانه ششمین سالگرد در گذشت منصور خان پورحیدری بد نیست سایه روشن‌های ورزشی زندگی او را در استقلال و تیم ملی مرور کنیم.

قهرمانی‌های ماندگار در آسیا

منصور پورحیدری جدا از اینکه پر افتخار ترین سرمربی تاریخ باشگاه استقلال قلمداد می‌شود از بعضی جهات به معنای واقعی کلمه منحصر به فرد هم هست. برای مثال او تنها چهره تاریخ این باشگاه به حساب می‌آید که هم به عنوان سرمربی و هم در لباس سرمربیگری توانسته با استقلال عنوان قهرمانی جام باشگاه‌های آسیا را به دست آورد. اتفاقی که اولین بار در فروردین سال ۴۹ رخ داد. منصور خان در مورد آن مسابقه به ما می‌گفت: «من با غلامحسین مظلومی هم اتاق بودم. بازی‌ها در ورزشگاه امجدیه (شهید شیرودی) برگزار می‌شد و به همین خاطر مادر خیابان تخت جمشید (طالقانی کنونی) اردو زده بودیم. تا روز فینال همه چیز طبق روال عادی پیش رفت اما صبح روز مسابقه نهایی ما، شرایط عجیب شده بود. مردم را می‌دیدیم که دسته دسته به سمت ورزشگاه در حال حرکت هستند. همانجا به مظلومی گفتم غلامحسین! ما امروز باید با جام از استادیوم بیرون بیاییم و گرنه تا صبح فردا در رختکن حبس می‌شویم.»

داستان قهرمانی دوم هم جالب توجه بود ۲۱ سال از فتح اول آسیا گذشته بود و پورحیدری حالا سرمربی تیم تلقی می‌شد تیمی‌که مملو از ستاره بود و ۷ ملی پوش ثابت در اختیار داشت.در چنین شرایطی استقلال قبل از سفر به بنگلادش برای حضور در جام باشگاه‌ها راهی مازندران شد و در منطقه سالار دره اردو زد. پورحیدری در مورد آن اردو هم حرف‌های جالبی در سالهای گذشته به خبر ورزشی زد که خواندن آنها خالی از لطف نیست:

برای اینکه از نظر بدنی آماده شویم، گاهی اوقات در مازندران روزی سه جلسه تمرین می‌کردیم یکی از این جلسات تمرینی صبح‌های زود بود و بعضی از ستارگان تیم اصلا دوست نداشتن صبح زود بیدار شوند. برای اینکه مشکلی پیش نیاید خودم هر روز صبح می‌رفتم و آنها را یکی یکی بیدار می‌کردم. یادش به خیر تدارکات و پزشک تیم یک چیزی درست می‌کردند که به آن می‌گفتیم معجون. یک نوشیدنی گیاهی که انرژی زا بود و مخلوطی از آب چند میوه به حساب می‌آمد. همان معجون موجب شد بچه‌ها اصلاً در هوای ابتدای تابستان مازندران به واسطه تمرینات مداوم و عرق کردن‌های طولانی سرما نخورند.

قهرمانی در اولین لیگ بعد از انقلاب

پس از انقلاب شرایط فوتبال باشگاهی ما کاملا متحول شد. سال ۵۹ جنگ شروع شد و به همین خاطر اولین دوره رقابت‌های لیگ باشگاهی بعد از انقلاب از سال ۶۸ استارت خورد مسابقاتی که در دو گروه برگزار شد و قاً همانطور که پیش‌بینی می‌شد، استقلال و پرسپولیس به فینال رسیدند استقلال در آن مقطع هفت سال بود که نتوانسته بود پرسپولیس را ببرد ولی در دیداری که خرداد ماه سال ۶۹ برگزار شد توانست با اتکا بر گل‌های سرخاب و مرفاوی حریف سنتی خود را ۲۱ شکست داده و قهرمانی در اولین دوره لیگ باشگاهی پس از انقلاب را جشن بگیرد. این اتفاق برای آبی پوشان همراه با پورحیدری در ۷۹ -۸۰ که آخرین دوره لیگ آزادگان قبل از آغاز لیگ حرفه‌ای به حساب می‌آمد نیز دوباره تکرار شد.

قهرمانی در تهران

شاید برای مخاطبان جوان این مسئله باور پذیر نباشد ولی در دهه شصت رقابتهای جام باشگاههای تهران کیفیتی به مراتب بالاتر از سایر دیدارهای باشگاهی نظیر لیگ قدس داشت که در سراسر کشور انجام می‌شد،استقلال با منصورخان سه مرتبه طی سال‌های ۶۲،۶۴ و ۷۰ قهرمانی در جام باشگاه‌های تهران را جشن گرفت. جالب اینجاست که سال ۱۳۷۰ آخرین دوره ای بود که استقلال و پرسپولیس در جام باشگاههای تهران حاضر شدند و کاپ قهرمانی آن به تیمی‌رسید که پورحیدری هدایت آن را برعهده داشت.

مرد جام‌های بین المللی

استقلال با منصور پورحیدری جام‌های بین المللی متعددی را هم فتح کرد آبی پوشان در اوایل پاییز سال ۶۸ هنگامی‌که تیم ملی می‌خواست برای شرکت در رقابت‌های جام صلح و دوستی به کویت سفر کند و مسابقات باشگاهی در ایران تعطیل شده بود با استفاده از این فرصت عازم هندوستان شد و به مصاف تیم‌هایی رفت که قرار بود به اتفاق هم برگزار کننده جام میلز باشند. پورحیدری که در دوران بازیگری موفق به قهرمانی جام میلز همراه با شده بود، در لباس سرمربی هم توانست استقلال را به این مهم برساند. جالب اینکه دو روز پس از قهرمانی استقلال در آن جام هنگامی‌که آنها بسته بازگشت به تهران را داشتند هندی‌ها به پورحیدری اعلام کردند اگر می‌توانند به یک ایالت دیگر این کشور هم سفر کنند و در جام "بار دولو" هم حاضر شوند استقلالی‌ها پرواز خود را عقب انداختند و با قبول این پیشنهاد،در جام باردولو نیز حاضر شدند و آن را نیز بردند تا با دو جام قهرمانی از سرزمین مهاراجه‌ها به تهران برگردند. البته استقلال اواخر شهریور ساله ۷۰ هنگامی‌که تیم ملی خود را برای بازی جام بین قاره‌ای با الجزایر آماده می‌کرد نیز راهی قطر شد و جامعه استقلال قطر را فتح کرد.

جام حذفی‌های فراموش نشدنی

منصور خان در قالب سرمربی دوبار طی سال‌های ۷۵ و ۷۹ قهرمان جام حذفی شد اما در سمت‌های دیگر نیز کاپ قهرمانی این مسابقات را به دست آورد.او سال ۵۶ هنگامی‌که دستیار ولادمیر جگیج بود با استقلال قهرمان جام حذفی شد و اسفند ماه سال ۹۰ هم تحت عنوان مدیر فنی آبی‌پوشان این کاپ را به دست آورد.

از دست دادن تیم ملی به خاطر استقلال

بدون هیچ شک و تردیدی، یکی از بزرگترین کارهایی که منصور پورحیدری برای استقلال انجام داد،رها کردن تیم ملی و بازگشت به جمع آبی‌ها بود اتفاقی که اسفندماه سال ۷۸ رخ داد. تیم ملی در آن مقطع منصورخان شرایط بسیار خوبی داشت و سال قبل از آن نیز با همین مربی قهرمان بازی‌های آسیایی شده بود ولی بحرانی شدن وضعیت استقلال موجب شد پورحیدری به فاصله ۴ روز تا دربی تهران تیم ملی را رها کند و سرمربی استقلال شود! کاری که وقتی تابستان سال ۹۰ به او گفتیم اگر زمان به عقب برگردد آیا باز هم آن را تکرار می‌کرد یا نه ؟پس از مکثی طولانی به ما گفت: نمی‌دانم واقعاً نمی‌دانم که اگر زمان برگردد چه کار خواهم کرد؟!

مصدومیت و دستیاری بزرگان

منصور پورحیدری در اوایل دهه پنجاه شمسی به خاطر مصدومیت از ناحیه زانو به این نتیجه رسید که بهتر است فوتبال را تحت عنوان بازیکن کنار بگذارد خیلی زود خودش را بازنشسته کرد ولی تحت عنوان دستیار رایکوف همچنان کنار استقلال ماند پورحیدری با روی کار آمدن ولادمیر جگیج هم دستیار او بود و این روند تا پیروزی انقلاب ادامه پیدا کرد.

نیمه تمام ماندن اولین دربی

بد نیست در رابطه با دوران سرمربیگری پورحیدری هم به نکات جالبی اشاره کنیم. منصور خان پس از بهمن ۵۷ و تحولات وسیعی که بعد از انقلاب در کشور رخ داد، سرمربی استقلال شد.جام شهید اسپندی اولین مسابقاتی بود که او تحت عنوان سرمربی آبی‌ها را هدایت کرد در این میان جالب است بدانید اولین دربی منصور خان هدایت استقلال را بر عهده داشت، تابستان سال ۵۹ و قبل از آغاز جنگ تحمیلی بود دیداری که به خاطر هجوم تماشاگران به داخل زمین نیمه کاره ماند!

دربی‌های ماندگار

هواداران استقلال پورحیدری را به عنوان یک مربی دربی باز می‌شناسند مردی که از دهه ۵۰ تا دهه ۹۰ شمسی بارها در سمت‌های مختلف این مسابقه را تجربه کرد اما رویارویی‌هایش با پرسپولیس تحت عنوان سرمربی همواره جذابتر بود به ویژه در مقاطعی که علی پروین هم آنطرف روی نیمکت سرخپوشان پایتخت می‌نشست.

پیروزی یک بر صفر با گل پرویز مظلومی‌در دربی ۶۲، برتری ۲ بر یک در دربی خرداد ۶۹ و همچنین پیروزی در هر دو دیدار رفت و برگشت فصل ۷۰-۷۱ از جمله مسابقات مهمی‌بود که منصورخان برابر پرسپولیس داشت. البته باید به این مسئله اشاره کرد که در دربی سال ۶۵ هنگامی‌که استقلال با ۳ گل بازی را به پرسپولیس واگذار کرد و همچنین شکست سال ۶۸ برابر قرمزها با تک گل رضا عابدیان نیز روی نیمکت آبی‌پوشان قرار داشت. نکته دیگر اینکه منصور پورحیدری در فصل  ۹۰- ۹۱ نیز دوباره برتری استقلال برابر پرسپولیس در دربی‌های رفت و برگشت را در لباس مدیر فنی کنار دست پرویز مظلومی‌تجربه کرد.

نامگذاری استقلال

بد نیست به این نکته هم اشاره کنیم که همین اسم استقلال محصول پیگیری منصور پورحیدری فقید بوده است منصورخان در این رابطه تابستان سال 90 به خبر ورزشی گفت: «اوایل سال ۵۸ بود و من به اداره کل ورزش تهران در میدان بهارستان رفتم. آنجا قبل از انقلاب ساختمان اصلی باشگاه استقلال بود ولی پس از انقلاب در اختیار سازمان تربیت بدنی قرار داده شده بود مرحوم حسین فکری بلافاصله پس از دیدن من به من گفت: آقای پورحیدری شما اینجا چه می‌کنید؟ گفتم جناب فکری آمدم پیگیری شرایط تاج شوم فکری با عصبانیت به من گفت: شما دیگر وجود ندارید اما بلافاصله گفتم تیم ما میلیونها هوادار در سراسر ایران دارد کسانی که ارتباطی به حکومت نداشته اند. می‌شود اسم تیم را عوض کرد و به فعالیتش ادامه داد سرانجام کشمکش ما بالا گرفت و مدیران وقت سازمان تربیت بدنی گفتند با فعالیت شما مخالفتی نداریم اما بروید و برای این تیم اسم دیگر انتخاب کنید همان شب با عنایت الله آتشی نشستیم و در نهایت به سه اسم رسیدیم. استقلال، آزادی و تختی. در نهایت من گفتم بهتر است استقلال انتخاب شود و روی این اسم با آقای آتشی توافق کردیم. مدیران سازمان تربیت بدنی همان را پذیرفتند البته همان زمان بحث شد که آزادی یکی از اسم‌هایی است که برای پرسپولیس هم انتخاب شده بود اما در نهایت تاج شد استقلال و پرسپولیس هم همان پرسپولیس ماند.»

مرد بازنده!

منصور پورحیدری با استقلال جام‌های بسیار زیادی به دست آورد که کسب حتی یکی از آنها برای برخی از مربیان کنونی آرزو به حساب می‌آید. در واقع فتح لیگ برتر تحت عنوان سرمربی تنها حسرتی بود که به دل منصور خان ماند و شاید اگر آن ماجراها در انزلی رخ نمی‌داد، پیرمرد این حسرت را نیز با خود به خانه آخرت نمی‌برد. سالها پیش پرویز مظلومی‌در گفتگوی دوستانه با بچه‌های تحریریه خبر ورزشی حرف جالبی در مورد پورحیدری زد که بد نیست انتهای مطلب را با وام گرفتن از آن جمع کنیم. مظلومی‌در مورد پورحیدری می‌گفت: «پورحیدری جامهای زیادی را در استقلال برد اما زندگی‌اش را برای این تیم گذاشت منصور خان زندگی اش را برای استقلال باخت.»

 حرف مظلومی‌کاملاً درست بود چون پورحیدری بخشی از ثروت پدری خود را خرج استقلال کرد. از سرمایه ای که در بازار آهن داشت تا سهامی‌که در یک نمایشگاه اتومبیل خرید بود. البته حسرت بزرگ اینجاست که مدیران وقت باشگاه استقلال پس از فوت این مرد بزرگ اصلا حق مطلب را در حق خانواده اش ادا نکردند.