خبرورزشی - با وجود این که تاریخچه جام‌جهانی فوتبال چند سال دیگر ۱۰۰ ساله خواهد شد، اما تا اروپایی‌ها تصمیم بگیرند جام ملت‌های‌شان را راه‌اندازی کنند، سال ۱۹۶۰ شد. در واقع امسال شصت‌ویکمین سال برگزاری یورو است و تورنمنت اروپایی‌ها سابقه کمتری نسبت به جام‌جهانی و تورنمنتی مثل کوپا آمریکا دارد. تابه‌حال ۱۵ دوره جام ملتهای اروپا برگزار شده و یورو ۲۰۲۰ (که البته به‌دلیل شیوع ویروس کرونا در سال ۲۰۲۱ برگزار می‌شود) شانزدهمین دوره رقابت‌هاست. نکته جالب این که در ۱۵ دوره گذشته ۱۰ کشور افتخار قهرمانی را به‌دست آورده‌اند. مرور تاریخچه این ۱۵ دوره می‌تواند جذاب باشد.
یورو ۱۹۶۰
میزبان: فرانسه
قهرمان: شوروی
آقای‌گل: فرانسوا اوت (فرانسه)، والنتین ایوانوف (شوروی)، ویکتور پوندلنیک (شوروی)، میلان گالیچ (یوگسلاوی) و دراژان یرکوویچ (یوگسلاوی) با ۲ گل
فقط ۴ تیم در اولین دوره جام ملتهای اروپا حضور داشتند که جالب است بدانید در حال حاضر ۳ تیم وجود خارجی ندارند. چکسلواکی، شوروی، یوگسلاوی و فرانسه این تیمها بودند که شوروی و یوگسلاوی با برتری مقابل چکسلواکی و فرانسه راهی فینال شدند. فینال را هم شوروی ۲ بر یک برد تا تنها قهرمانی‌اش به‌دست آید. همه گلزنان بازی فینال (مترولی و پوندلنیک برای شوروی و گالیچ برای یوگسلاوی) هم درگذشته‌اند. این روزها همان قهرمانی به نام روسیه سند خورده. قهرمان با تنها ۲ بازی به جام رسید و فرانسه میزبان هم رده‌بندی را باخت تا آخر شود.
یورو ۱۹۶۴
میزبان: اسپانیا
قهرمان: اسپانیا
آقای‌گل: فرنتس بنه (مجارستان)، دژو نواک (مجارستان) و خسوس ماریا پردا (اسپانیا) با ۲ گل
در دومین دوره هم همچنان فقط ۴ تیم جواز حضور در مرحله نهایی رقابت‌ها را کسب می‌کردند. این دوره هم مثل دوره قبلی مسابقات انتخابی به صورت حذفی برگزار شده بود. مسابقات در ورزشگاه‌های سانتیاگو برنابئو و نوکمپ که این روزها هم از مهم‌ترین ورزشگاه‌های فوتبال جهان است، برگزار شد. برخلاف دوره قبلی، این مرتبه میزبان قهرمان شد. اسپانیا موفق شد مجارستان را شکست دهد و فینالیست شود. شوروی هم برای دومین دوره متوالی فینالیست شد و این اتفاق با برتری مقابل دانمارک رخ داد. اسپانیا در فینال ۲ بر یک برنده شد تا جام قهرمانی را در مادرید بالای سر ببرد.
یورو ۱۹۶۸
میزبان: ایتالیا
قهرمان: ایتالیا
آقای‌گل: دراگان ژائیچ (یوگسلاوی) با ۲ گل
در این دوره ۴ تیم ایتالیا به‌عنوان میزبان، یوگسلاوی، انگلیس و شوروی جواز حضور در مرحله نهایی را کسب کردند. انگلیسی‌ها در نخستین حضورشان به یوگسلاوی باختند و در رده‌بندی با شکست شوروی سوم شدند. اما ایتالیا به شکلی عجیب فینالیست شد. بعد از این که بازی در وقت‌های اضافه برنده‌ای نداشت، داور سکه را پرتاب کرد و با قرعه سکه، آتزوری به فینال رفت. ایتالیا فینال را با ۲ گل از یوگسلاوی برد تا اولین و آخرین قهرمانی مردان سرزمین چکمه هم به این شکل خاص و عجیب به‌دست آید. این قهرمانی را می‌توان «قهرمانی سکه‌ای» نامید.
یورو ۱۹۷۲
میزبان: بلژیک
قهرمان: آلمان‌غربی
آقای‌گل: گرد مولر (آلمان) با ۴ گل
سرانجام نوبت به آلمان‌غربی هم رسید که در جام ملتهای اروپا شرکت کند و البته قهرمان هم بشود. بلژیک هم به‌عنوان میزبان نخستین حضورش را تجربه کرده بود. شوروی که مثل همه دوره‌های قبلی حضور داشت و مجارستان هم برای دومین مرتبه در مسابقات شرکت داشت. آلمان در نیمه‌نهایی بلژیک را برد و شوروی هم مقابل مجارستان پیروز شد. در فینال ژرمن‌ها موفق شدند با ۳ گل مقابل شوروی پیروز شوند تا یک قهرمانی قاطع و خاطره‌انگیز را جشن بگیرند. آلمان در آن سال‌ها قدرتمند بود و دو سال بعد از آن هم قهرمان جام‌جهانی شد.
یورو ۱۹۷۶
میزبان: یوگسلاوی
قهرمان: چکسلواکی
آقای‌گل: دیتر مولر (آلمان) با ۴ گل
یک دوره جدید و یک قهرمان جدید! جام ملتهای اروپا با همین قابل پیش‌بینی نبودن قهرمانش جذاب شده بود. این آخرین دوره‌ای بود که تنها ۴ تیم در مسابقات شرکت می‌کردند. این مرتبه هلند مهمان جدید رقابت‌ها بود و تیمی که در جام‌جهانی قبل و جام‌جهانی بعد فینالیست شد، در نیمه‌نهایی به چکسلواکی باخت و در رده‌بندی با شکست یوگسلاوی به مقام سوم رسید. آلمان‌غربی مدافع عنوان قهرمانی هم که یوگسلاوی میزبان را برد و به فینال رفت، در فینال پس از تساوی ۲-۲ مقابل چکسلواکی در ضربات‌پنالتی ۵ بر ۳ باخت. پنالتی معروف پاننکا در این فینال مُد شد. ستاره چک گل قهرمانی را با پنالتی چیپ زد.
یورو ۱۹۸۰
میزبان: ایتالیا
قهرمان: آلمان
آقای‌گل: کلاوس آلوفس (آلمان) با ۳ گل
اولین دوره جام ملتها با ۸ تیم و به صورت گروهی. البته مسابقات مرحله نیمه‌نهایی نداشت و به همین دلیل مرحله گروهی اهمیت دوچندانی پیدا می‌کرد، چرا که صدرنشین‌ها مستقیم راهی فینال می‌شدند و تیمهای دوم در دیدار رده‌بندی به مصاف هم می‌رفتند. آلمان و بلژیک صدرنشین‌های دو گروه بودند که مانشافت با برتری ۲ بر یک قهرمانی را جشن گرفت تا سرانجام یک تیم با ۲ قهرمانی در یورو ببینیم. چکسلواکی هم که قهرمان دوره قبل بود در ماراتن پنالتی‌ها ۹ بر ۸ ایتالیا را برد تا سوم شود و میزبان در رده چهارم قرار بگیرد.
یورو ۱۹۸۴
میزبان: فرانسه
قهرمان: فرانسه
آقای‌گل: میشل پلاتینی (فرانسه) با ۹ گل
سیستم صعود مستقیم تیمها به فینال و رده‌بندی در این دوره برچیده شد. فرانسه و اسپانیا به‌عنوان صدرنشین‌های دو گروه به مصاف پرتغال و دانمارک رفتند و هردو برنده شدند تا راهی فینال شوند. این دوره را باید دوره میشل پلاتینی نامید، چرا که ستاره خروس‌ها در همه دیدارها گل زد و با ۹ گل آقای‌گل شد. او دو مرتبه در مرحله گروهی مقابل بلژیک و یوگسلاوی هت‌تریک کرد. فرانسه در فینال با ۲ گل اسپانیا را برد تا در دوره‌ای که میزبان بود برای نخستین مرتبه قهرمان جام ملتهای اروپا شود. نکته دیگر درباره این دوره این بود که دیدار رده‌بندی هم از مسابقات حذف شد.
یورو ۱۹۸۸
میزبان: آلمان‌غربی
قهرمان: هلند
آقای‌گل: مارکو فان‌باستن (هلند) با ۵ گل
آن گل والی و خارق‌العاده از مارکو فان‌باستن و دیگر هیچ! از این مسابقات درخشش هلند و فان‌باستن به یادگار مانده است. آلمان و هلند قدرت‌های این دوره بودند که یکی صدرنشین شد و دیگری در رده دوم گروهش قرار گرفت تا در نیمه‌نهایی مقابل یکدیگر صف‌آرایی کنند. لاله‌های نارنجی ۲ بر یک پیروز و فینالیست شدند. در آن‌سو شوروی موفق به شکست ایتالیا شد تا حریف هلند در فینال شوند. در فینال هلندی‌ها که رینوس میشلس هدایت‌شان می‌کرد با ۲ گل برنده شدند و برای اولین و آخرین مرتبه جام را بالای سر بردند. آن گل تاریخی فان‌باستن در فینال وارد دروازه شوروی شد.
یورو ۱۹۹۲
میزبان: سوئد
قهرمان: دانمارک
آقای‌گل: هنریک لارسن (دانمارک)، کارل هاینتس رومنیگه (آلمان)، دنیس برگکمپ (هلند) و توماس برولین (سوئد) با ۳ گل
یکی دیگر از عجایب جام ملتهای اروپا در سوئد مشاهده شد. یوگسلاوی که یکی از تیمهای حاضر در مسابقات بود، به‌دلیل جنگ‌های داخلی نتوانست شرکت کند و دانمارک که تیم دوم گروه ۴ بود به سوئد سفر کرد. همین تیم دانمارک هم در میان ناباوری همه قهرمان شد! از دیگر عجایب این دوره شرکت تیم «کشورهای مستقل مشترک‌المنافع» در سال‌های فروپاشی شوروی بود. تیمی بعدها با جدا شدن کشورهای مختلف از شوروی دیگر در هیچ تورنمنتی شرکت نکرد. سوئد و هلند صدرنشین دو گروه بودند که به آلمان و دانمارک باختند. وایکینگ‌ها هم در فینال قهرمان جام‌جهانی ۱۹۹۰ را ۲ بر صفر بردند و جام را گرفتند.
یورو ۱۹۹۶
میزبان: انگلیس
قهرمان: آلمان
آقای‌گل: آلن شیرر (انگلیس) با ۵ گل
سومین و آخرین قهرمانی آلمانی‌ها تا به امروز. در انگلیس کمی قوانین تغییر کرد، تعداد تیمها به ۱۶ رسید و قانون گل‌طلایی در فینال تأثیرگذار بود. صعود جمهوری‌چک به فینال شگفتی بزرگ مسابقات بود. چکی‌ها در مسیر فینال پرتغال و فرانسه را کنار زدند، اما به آلمان ۲ بر یک با گل‌طلایی اولیور بیرهوف باختند. در بازی نخست‌شان هم دو تیم به مصاف هم رفته بودند که آلمان آن بازی را هم با ۲ گل برد. از اتفاق‌های مهم این دوره ناکامی انگلیس در راهیابی به فینال با شکست مقابل آلمان در ضربات‌پنالتی بود. سه‌شیر حتی در خانه هم فینالیست نشد.
یورو ۲۰۰۰
میزبان: بلژیک و هلند
قهرمان: فرانسه
آقای‌گل: ساوو میلوشویچ (یوگسلاوی) و پاتریک کلایورت (هلند) با ۵ گل
هر دوره یوفا یک شگفتی جدید داشت. برای اولین مرتبه در تاریخ مسابقات با دو میزبان برگزار شد. قعرنشین شدن آلمان، مدافع عنوان قهرمانی با تنها یک امتیاز و حذف انگلیس در همان گروه، از عجایب مسابقات بود. فرانسه در نیمه‌نهایی با یک پنالتی بحث‌برانگیز به پرتغال گل طلایی زدن و فینالیست شد. ایتالیا هم در ضربات‌پنالتی هلند میزبان را کنار زد. در فینال مثل دوره قبلی گل‌طلایی سرنوشت را رقم زد. کامبک خروس‌ها در آخرین دقیقه با گل سیلوین ویلتورد شروع شد و ضربه نهایی را دیوید ترزگه بر پیکره آتزوری وارد کرد. خروس‌ها دومین قهرمانی‌شان را جشن گرفتند و مثل جام‌جهانی به جام رسیدند.
یورو ۲۰۰۴
میزبان: پرتغال
قهرمان: یونان
آقای‌گل: میلان باروش (جمهوری‌چک) با ۵ گل
تیمی که کسی فکر نمی‌کرد از مرحله گروهی هم بالا بیاید، جام را بالای سر برد! اتو ریهاگل قهرمان ابدی یونانی‌ها شد. حذف آلمان، ایتالیا و اسپانیا در مرحله گروهی اتفاق افتاد. یونان، فرانسه مدافع عنوان قهرمانی و جمهوری‌چک فینالیست دو دوره قبل را کنار زد و به فینال رسید. پرتغال هم انگلیس و هلند را حذف کرد تا رؤیای قهرمانی در خانه را در سر بپروراند. بازی بازی‌های دفاعی یونان در این دوره کارساز شد. نکته جالب این که فینال همان بازی افتتاحیه بود. بازی اول را ۲ بر یک یونان برد و در میان ناباوری همه در بازی فینال هم با یک گل از سلسائوی اروپا شکست دادند.
یورو ۲۰۰۸
میزبان: اتریش و سوئیس
قهرمان: اسپانیا
آقای‌گل: داوید ویا (اسپانیا) با ۴ گل
دوران اسپانیا از این سال شروع شد. تیمی که لوئیس آراگونس چند سال ساخته بود و به ویسنته دل‌بوسکه تحویل داد. میزبانی این دوره هم مثل ۸ سال قبل به دو کشور سپرده شد که این مرتبه اتریش و سوئیس بودند. این دوره دو شگفتی‌ساز داشت، یعنی روسیه و ترکیه که هردو تا نیمه‌نهایی بالا آمدند، ولی اولی را اسپانیا شکست داد و رؤیای فینالیست شدن دومی را هم آلمان نقش بر آب کرد. در فینال تک‌گل فرناندو تورس کافی بود تا یواخیم لو در اولین تورنمنتش با مانشافت پای جام کم بیاورد. این دومین جامی بود که اسپانیا در جام ملتهای اروپا گرفت.
یورو ۲۰۱۲
میزبان: لهستان و اوکراین
قهرمان: اسپانیا
آقای‌گل: فرناندو تورس (اسپانیا)، ماریو گومز (آلمان)، ماریو مانژوکیچ (کرواسی)، ماریو بالوتلی (ایتالیا)، کریستیانو رونالدو (پرتغال) و آلن ژاگوئف (روسیه) با ۳ گل
سومین یورو با میزبانی دو کشور. لهستان و اوکراین به طور مشترک این میزبانی را عهده‌دار شدند، تیم‌هایی که هیچ‌کدام از مرحله گروهی هم صعود نکردند. این مرتبه قهرمانی اسپانیا با قاطعیت به‌دست آمد. مسیر دشواری تا فینال داشتند و فرانسه و پرتغال را کنار زدند. حریف‌شان ایتالیا هم دو تیم انگلیس و آلمان را تا فینال پیش‌رو داشت. در فینال آتزوری هیچ حرفی برای گفتن نداشت و تیم ویسنته دل‌بوسکه مثل یورو ۲۰۰۸ و جام‌جهانی ۲۰۱۰ جام را به خانه برد. این بهترین دوره تاریخ فوتبال اسپانیا بود که ۳ جام متوالی کسب کردند، کاری که هیچ تیمی در اروپا موفق به انجام دادنش نشده است.
یورو ۲۰۱۶
میزبان: فرانسه
قهرمان: پرتغال
آقای‌گل: آنتوان گریزمن (فرانسه) با ۶ گل
فرانسوی‌ها میزبانی را درست مثل سال ۱۹۸۴ گرفتند و می‌خواستند باز هم در خانه قهرمان شوند. در جام‌جهانی ۱۹۹۸ هم خاطره خوب دیگری از میزبانی داشتند. در این دوره برای نخستین مرتبه ۲۴ تیم در مسابقات شرکت کردند و هیچ‌کدام از مدعیان در مرحله گروهی کنار نرفتند. با این حال در مراحل بعدی ایسلند و ولز شگفتی‌ساز شدند، یکی تا یک‌چهارم نهایی و دیگری تا نیمه‌نهایی بالا آمدند. اما شگفتی اصلی را پرتغال رقم زد. تیمی که در مرحله گروهی برد نداشت و تا نیمه‌نهایی هیچ دیداری را در ۹۰ دقیقه نبرده بود، فرانسه میزبان را در فینال با وجود مصدومیت زودهنگام کریستیانو رونالدو شکست داد و برای نخستین مرتبه قهرمان یورو شد.
بررسی گروه‌های یورو ۲۰۲۰:
- بررسی گروه A یورو ۲۰۲۰/ بازگشت آتزوری و شگفت‌سازی دوباره ترکیه و ولز
- بررسی گروه B یورو ۲۰۲۰/ شیاطین‌سرخ، قهرمان سابق و یک مهمان جدید
- بررسی گروه C یورو ۲۰۲۰/ لاله‌های نوشکفته و تیمهای کوچک
- بررسی گروه D یورو ۲۰۲۰/ فوتبال در خانه خودش
- بررسی گروه E یورو ۲۰۲۰/ نسل جدید ماتادورها، سوئد بی‌زلاتان و لهستان با لِوا
- بررسی گروه F یورو ۲۰۲۰/ گروه قهرمانان
