یکی از اصلی‌ترین دستمایه‌های کری‌خوانی بین هواداران تیم‌ها و بازیکنان همین کلمه «بهترین» است. کلمه‌ای که در مفهوم کیفیت را نشانه می‌رود و در معیار اغلب سلیقه را خرجش می‌کنند!
برای انتخاب بهترین بازیکنان در هر پست زمین فوتبال ملاک و معیارهایی هستند که معمولا با توجه به فقدان اسناد، اعم از فیلم یا مکتوب، در سال‌های دور نمی‌توان از آن‌ها استفاده و مقایسه درستی بین آدم‌ها صورت داد. به خصوص که کیفیت و نوع فوتبال در سال‌های اخیر به شدت متفاوت از گذشته دور شده است. اما این توضیحات و حقایق نیز چیزی از جذابیت انتخاب بهترین کم نمی‌کند و کماکان همه به دنبال بهترین‌ها هستند!
آمار، بهترین معیار!
تیم ملی ایران سوم شهریور ۱۳۲۰ متولد شده است. لیگ در ایران –به مفهوم واقعی لیگ– از ۱۳۴۹ راه افتاده و اکنون ۵۲ ساله است. همین دو معیار ملاک انتخاب بهترین‌ها در تمام دنیاست و آمار بهترینِ قاضیان، چرا که تحت تاثیر احساسات له یا علیه کسی رای نمی‌دهد و همیشه می‌توان به آن استناد کرد.
البته کیفیت فنی یک بازیکن ربطی به اعداد و ارقام ندارد اما همه دنیا قبول دارند که یک جرقه –هرچقدر درخشان– اگر تداوم نداشته باشد فقط یک جرقه است و بازیکنی که در سال‌های متوالی و برای تعداد بازی‌های بسیار مهره ثابت یک تیم بوده با یک متوسط میانگین، بهتر از جرقه‌ای است که در یک بازی یا حتی یک فصل فوق ستاره بوده اما بعد محو شده است. پس برای انتخاب بهترین‌ها ملاک ما اعداد وارقام والبته جام‌ها و افتخارات کسب‌شده خواهد بود؛ چه فردی و چه تیمی و البته ملی و باشگاهی با درنظرداشتن اهمیت بازی‌ها و تورنمنت‌ها و اثرگزاری فرد در نتایج و برهه‌های تاریخی.
همه کسانی که دفاع راست بازی کرده‌اند
این ۷۸ نفر
پس از نخستین بازی تیم ملی ایران در سوم شهریور ۱۳۲۰ ما تا ۶ سال بازی ملی رسمی نداشتیم. سپس دو بازی و دوباره وقفه تا اسفند ۱۳۲۹ و نخستین تورنمنت رسمی یعنی بازی‌های آسیایی ۱۹۵۱ که فوتبال با مدال نقره برگشت. ده سال و کمتر از ده بازی و البته بازی با سه مدافع میانی که در سال‌های بعدی هم تکرار شد. در برخی بازی‌ها مدافع راست ثابت و مشخصی نداشتیم و بازیکنان جابه‌جا می‌شدند و با ادای احترام به تمام کسانی که حتی یک دقیقه برای تیم ملی زحمت کشیده‌اند، این لیست اسامی کسانی است که به ترتیب تاریخ برای تیم ملی کشورمان در تورنمنت‌ها و بازی‌های ریز و درشت –البته رسمی و مورد تایید فیفا– به عنوان دفاع راست به زمین رفتند:
حسن کردستانی- نوری- امیر عراقی- محسن آزاد- منصور امیر آصفی- محراب شاهرخی- پرویز قلیچ خانی- گودرز حبیبی- حمید جاسمیان- ابراهیم آشتیانی- جعفر کاشانی- منصور پورحیدری- اکبر کارگرجم- قاسم طبیبی- محسن هوشنگی- مجید حلوایی- علیرضا قشقاییان- حسن نظری- آندرانیک اسکندریان- باغدیک عابدیان- محمد دادکان- حبیب خبیری- اصغر حاجیلو- مهدی دینورزاده- محمدرضا شکورزاده- شاهین بیانی- غلامرضا باغ‌آبادی- شاهرخ بیانی- صمد مرفاوی- سعید جانفدا- جواد زرینچه- امیر ابراهیم‌خواه- محمد خاکپور- رضا رضایی‌منش- محسن رنجبران- مسعود استیلی- نعیم سعداوی- صادق ورمزیار- حمید معماریان- قدیر غفاری- مهدی مهدوی‌کیا- علیرضا امامی‌فر- علیرضا سهندرازیان- اسماعیل حلالی- محمد نوازی- داوود سیدعباسی- مهدی امیرآبادی- بهروز رهبری‌فرد- امیر فلاحی- پژمان جمشیدی- مجاهد خذیراوی- رحمان رضایی- حسین کعبی- افشین پیروانی- یحیی گلمحمدی- سهراب بختیاری‌زاده- جلال کاملی مفرد- محمد نصرتی- ستار زارع- شیث رضایی- امیر اظهری- مرتضی اسدی- مجید غلام‌نژاد- خسرو حیدری- علیرضا محمد- هاشم بیک‌زاده- حسین ماهینی- میلاد فخرالدینی- پژمان منتظری- امید نظری- مهرداد بیت‌آشور- رامین رضاییان- وریا غفوری- دانیال ماهینی- مهدی ترابی- صادق محرمی- جعفر سلمانی- شجاع خلیل‌زاده
مهدی مهدوی‌کیا؛ مدافع یا مهاجم؟
مهدی مهدوی‌کیا به عنوان مهاجم در فوتبال ایران چهره شد اما فوتبالی‌ها به یاد دارند که محمد مایلی‌کهن در آغاز مسیر مقدماتی جام جهانی ۹۸ مهدی را به دفاع راست برد و سپس در سیستم ۲-۵-۳ به عنوان پیستون راست به اوج شکوفایی رسید و عنوان جوان اول آسیا را از آن خود کرد.
مهدی مهدوی‌کیا با ۱۱۱ بازی ملی، یکی از شش بازیکنی است که بیش از یک‌صد بار پیراهن تیم ملی را به تن کرده‌اند؛ در کنار جواد نکونام، علی دایی، علی کریمی، جلال حسینی و احسان حاج‌صفی. او در جام ملت‌های ۱۹۹۶ و ۲۰۰۴ به مقام سومی رسید و در دو جام ملت‌های ۲۰۰۷ نیز حضور داشته تا با ۴ جام ملت‌ها رکورددار باشد. مهدوی‌کیا یکی از آن چند نفری است که صعود و حضور در دو جام جهانی ۱۹۹۸ و ۲۰۰۶ را نیز در کارنامه دارد.
مدال طلای بازی‌های آسیایی ۱۹۹۸ برگی دیگر از افتخارات اوست. یکی از شش ایرانی برنده توپ طلای آسیا که در سال ۲۰۰۳ به این افتخار رسید. او با ۱۱ سال حضور در بوندس‌لیگا رکورد تداوم را در میان لژیونرهای ایرانی شکست و در ایران نیز با پیراهن پرسپولیس به مقام قهرمانی لیگ و سومی آسیا رسید. او ۱۳ گل ملی دارد و ۲۲ بار بازوبند کاپیتانی ایران را به بازو بسته؛ در جام ملت‌ها و جام جهانی. مهدوی‌کیا سه بار در دربی نیز بازوبند کاپیتانی پرسپولیس را بسته و گل هم زده است. او در لیگ قهرمانان اروپا هم گل زده و با هر متر و معیار یکی از ۱۰ بازیکن برتر تمام تاریخ فوتبال ماست اما باید از جمع مدافعان راست استثنا شود چرا که مهدوی‌کیا با وجود بیش از ۲۵ بازی برای تیم ملی در دفاع راست، بیشتر عمر فوتبال و افتخاراتش را به عنوان یک بازیکن تهاجمی در سمت راست تجربه کرده است.
بهترین‌های دفاع راست در طول تاریخ
این ۵ نفر
۵- رامین رضاییان
برای انتخاب جایگاه پنجم پژمان منتظری و رامین رضاییان رقابت دارند. منتظری ۵۱ بار پیراهن تیم ملی را پوشید، در صعود و حضور در جام جهانی ۲۰۱۴ از مهره‌های اصلی بود، در صعود به جام جهانی ۲۰۱۸ هم نقش داشت اما در روسیه بازی نکرد. با این وجود تنها دفاع راستی است که دو جام جهانی دیده اگرچه پست همیشگی‌اش نبود. منتظری کاپیتان تیم ملی هم شد و گل هم زد. او ۱۶ بار در دربی پیراهن استقلال را به تن کرد و به عنوان کاپیتان هم دربی را تجربه کرد. منتظری دو بار استقلال را به قصد تیم‌های عربی ترک کرد و اگر در تمام این سال‌ها در استقلال می‌ماند به راحتی رکورد علی پروین را هم در دربی‌ها شکسته بود. او هنوز هم در سطح دوم قطر بازی می‌کند.
اما رامین رضاییان... پس از درخشش در راه‌آهن به پرسپولیس آمد و به مدت چهار سال مدافع ثابت و غیرقابل تغییر تیم ملی در دوران کی‌روش بود. در دو جام ملت‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۹ بازی کرد. در صعود به جام جهانی ۲۰۱۸ و ۲۰۲۲ بازیکن اصلی بود و در جام جهانی ۲۰۱۸ یکی از ستاره‌های ایران. رضاییان که مورد غضب اسکوچیچ قرار گرفته ۴۵ بازی و دو گل ملی دارد و با بازگشت به لیگ برتر مصمم به حضور در دومین جام جهانی خود است. او کاپیتان تیم ملی بوده و با پرسپولیس قهرمان لیگ و در دربی هم گل زده و اکنون در سپاهان می‌درخشد. رامین به لحاظ فنی در حمله و دفاع سطحی متفاوت نسبت به سایر مدافعان راست دهه اخیر داشته است.
۴- حسین کعبی
با ۹۲ بار پوشیدن پیراهن تیم ملی بین تمام مدافعان راست رکورددار است؛ لژیونر شد و به لسترسیتی در چمپیونشیپ انگلیس رفت، بازی در کشورهای عربی را هم تجربه کرد و بازیکن ثابت تیم ملی در صعود و حضور در جام جهانی ۲۰۰۶ بود. طلای بازی‌های آسیایی ۲۰۰۲ بوسان و برنز جام ملت‌های ۲۰۰۴ را نیز در گنجینه افتخاراتش دارد. او که با فولاد به قهرمانی لیگ چهارم رسیده بود، در دو مقطع به پرسپولیس آمد و با این تیم هم قهرمان لیگ هفتم شد. در دربی هم بازی کرد اما نه به عنوان دفاع راست! کعبی ۱۴ باز بازوبند کاپیتانی تیم ملی را بست اما کاپیتان تیم‌های ملی نوجوانان و جوانان ایران همیشه پشت اتهام صغرسنی ماند.
۳- ابراهیم آشتیانی
وقتی رایکوف تیم ملی ورشکسته را در سال ۱۳۴۹ تحویل گرفت، دست به خانه تکانی زد و پست دفاع راست تیم ملی به یک پرسپولیسی رسید. ابراهیم آشتیانی از این‌جا تا بازنشستگی از تیم ملی در پایان بازی‌های آسیایی ۱۹۷۴ تهران ۳۹ بار پیراهن تیم ملی را پوشید، برای تیم ملی گل زد، در قهرمانی جام ملت‌های ۱۹۷۲ ستاره ایران بود و به عنوان نخستین بازیکن ایرانی توپ طلای آسیا را با خود به ارمغان آورد که تا امروز هم دیگر هیچ مدافع ایرانی موفق به کسب این افتخار نشده است. عضو ثابت ایران در صعود و حضور در المپیک ۱۹۷۲ مونیخ بود و مدال طلای بازی‌های آسیایی ۱۹۷۴ را نیز بر سینه زد. آشتیانی پس از بزرگان بازنشسته، کاپیتان پرسپولیس شد و به قهرمانی لیگ و عنوان مرد سال فوتبال ایران رسید و بازوبند را پس از خود تحویل علی پروین داد. او در۱۵ دربی برای پرسپولیس بازی کرد و به مدت هفت سال تا ظهور حسن نظری هیچ مدافع راستی به گرد پایش نرسید. آشتیانی استاد دانشگاه بود و چند سال قبل از دنیا رفت. پسرش اردلان نیز به افتخار پوشیدن پیراهن پرسپولیس رسید.
۲ - حسن نظری
حتی هنوز هم با وجود این همه تداوم و افتخارات جواد زرینچه بسیاری کارشناسان حسن نظری را بهترین دفاع راست تاریخ فوتبال ما می‌دانند. مردی که ظرف کمتر از ۳ سال و تا قبل از رسیدن به ۲۲ سالگی به بازوبند کاپیتانی تیم ملی هم رسید و گل هم زد و افتخاراتی کسب کرد که هنوز هیچ فوتبالیست دیگری در دفاع راست به آن نرسیده است. شاید اگر حسن نظری به انقلاب و تعطیلی فوتبال و بازی‌های تیم ملی نمی‌خورد اولین بازیکنی بود که از مرز ۱۰۰ بازی ملی می‌گذشت و دروازه‌های اروپا را به روی خود باز می‌کرد. حسن نظری یکی از بازیکنان مهاجرانی در تیم ملی جوانان بود که پس از قهرمانی در آسیا همراه استادش به تیم بزرگسالان آمد و جای خالی آشتیانی را پر کرد. بازیکن ثابت باشگاه تاج که در ۱۸ سالگی فیکس تیم ملی شد و صعود و حضور در المپیک ۱۹۷۶ مونترال و قهرمانی جام ملت‌های ۱۹۷۶ آسیا را در همان سال اول حضور در تیم ملی تجربه کرد که هر دو مورد حتی تا امروز آخرین افتخار ما در این عرصه بزرگ باقی مانده. نظری پس از اتمام بازی‌های مقدماتی جام جهانی ۱۹۷۸ در ۲۲ سالگی و سی‌وششمین بازی ملی‌اش بازوبند کاپیتانی را بر بازو بست اما با پیروزی انقلاب و تعطیلی فوتبال به لیگ‌های عربی رفت و از آن‌جا راهی ینگه دنیا شد تا در ام‌ال‌اس بازی کند. همانجا بازنشسته شد و در تگزاس یک فروشگاه ورزشی باز کرد که هنوز هم مشغول آن است.
۱- جواد زرینچه
وقتی ۱۴ بازیکن نامدار تیم ملی پس از بازی‌های آسیایی ۸۶ سئول به خاطر پرویز دهداری استعفا دادند، معلم اخلاق از لیگ دسته سوم تهران و باشگاه ژاندارمری بازیکنی را به تیم ملی آورد که بعدها بهترین مدافع راست تاریخ فوتبال ما شد. جواد زرینچه از سال ۱۳۶۵ تا ۱۳۷۸ برای ۱۳ سال –با یک وقفه ۳ ساله– عضو تیم ملی بود و در این مدت ۸۱ بار برای ایران بازی کرد. ۸ بار بازوبند کاپیتانی تیم ملی را بر بازو بست و با تیم ملی به مدال طلای بازی‌های آسیایی ۱۹۹۰ و مدال برنز جام ملت‌های ۱۹۸۸ رسید و بازی در جام جهانی ۱۹۹۸ را نیز تجربه کرد. زرینچه در آغاز دهه ۷۰ و در یک مقطع از استقلال به کشاورز رفت و همین باعث شد آمار او در باشگاه محبوب آبی‌ها کم شود. با این وجود ۱۶ بار در دربی برای استقلال بازی کرد و پس از فکری نفر دوم است. او ۷ بار کاپیتان آبی‌ها در دربی بود؛ حالا وریا غفوری با او مساوی است! زرینچه در دوران مایلی‌کهن به تیم ملی دعوت نشد تا این‌که پس از برکناری او و صعود ایران به جام جهانی فرصت گل‌سازی در بازی قرن به او رسید. زرینچه به همراه مجید نامجومطلق برای سال‌ها بهترین زوج تاریخ فوتبال ایران را ساخته بودند. استارت‌های انفجاری، سرعت بالا، قدرت ارسال‌های بی‌نقص، قدرت رهبری دفاع، تکل‌زنی و شوت‌زنی، هوش و جاگیری از او یکی از برجسته‌ترین بازیکنان تاریخ ایران را ساخت که هنوز هم جانشینی برایش نیامده است.
