استعدادیابی فوتبال و استعدادیابی دروازه‌بانی، از مهم‌ترین و پرطرفدارترین‌های این حوزه هستند که با ملاک هایی همچون سرعت، استقامت و قدرت، هماهنگی و دقت، توانایی کارکردی و ملاک‌های روانی و اجتماعی گره خورده است.
در این مقاله قصد داریم استعدادیابی دروازه‌بانی را از دیدگاه مجتبی افشاری، دروازه‌بان (سابق تیم‌های برق شیراز، گلگهر سیرجان، پیام مخابرات فارس، مقاومت شیراز و ...) و مربی فعلی (دارای مدرک مربی‌گری تخصصی دروازه‌بانی Level 1 و B آسیا)، بررسی نماییم. افشاری معتقد است که برای استعدادیابی دروازه‌بانی اولین نکته توجه به رده و مقطع متقاضی است. برای مثال برای شخصی که می خواهد جهت تیم ملی استعدادیابی شود با شخصی که برای مسابقات باشگاهی یا مسابقه خاصی استعدادیابی می شود، شاخص ها و میزان مهارت و یا آمادگی متفاوتی در نظر گرفته می‌شود.
به نظر این مربی دروازه‌بانی، استعدادیابی به چندبخش تقسیم می‌شود. اولین مورد، استعداد فیزیکی است که یک دروازه‌بان باید فیزیک و قدرت مناسب را برای آن رده داشته باشد. او باید از قد بلند، دستان کشیده و پاهای قدرتمند، هم جهت ضربه زدن و هم جامپینگ برخوردار باشد. علاوه بر این موارد، قدرت، سرعت، چابکی، انعطاف و توان نیز از سایر مواردی هستند که در این بخش مورد توجه قرار می‌گیرند.
در بحث ملاک های روانی و اجتماعی، آمادگی ذهنی، هوش، هوش بازی‌خوانی، آمادگی روانی بازیکن و شرایط سازگاری وی با محیط و همچنین نحوه‌ی ارتباطات او با سایر اعضای تیم بسیار حائز اهمیت است. در صورتی که دروازه‌بان توانایی بازی‌خوانی داشته باشد می‌تواند تیم را از شرایط بحرانی خارج کند. استعداد شخص در ارتباط کلامی و به طور کلی قدرت رهبری یک دروازه بان، برای موفقیت کل تیم بسیار حیاتی است. شجاعت و جسارت یک دروازه بان نیز از سایر مواردی است که در بحث استعدادیابی مورد بررسی قرار می‌گیرد که می توان آن را به دو بخش شجاعت روانی و شجاعت فیزیکی تفکیک نمود. ویژگی دیگر، آگاهی محیطی و ارتباط کلامی شخص با سایر اعضا تیم است. منظور از آگاهی محیطی این است که دروازه بان جاگیری خود، فضاهای ارزشمند، جاگیری بازیکنان خودی، جاگیری بازیکنان حریف و موقعیت توپ را به خوبی ببیند و ارزیابی نماید.
یک دروازه بان همچنین باید شجاعت ذهنی داشته باشد و به لحاظ روانی سعی کند خودش را شکست ناپذیر جلوه بدهد. حتی در سخت ترین شرایط و زمانی که همه ناامید شدند، یک دروازه بان باید بتواند با تهیج کردن مدافعان شان و بازیکنان تیم خودی، روحیه تیم را جهت پیروزی بالا برده و نتیجه بازی را عوض نماید. به طور کلی بحث روانشناختی، جایگاه ویژه ای در استعدادیابی دروازه‌بانی دارد.
به اعتقاد افشاری، موضوع دیگر بحث مدیریت بازی و زمان بازی است یعنی دروازه بان بتواند تند و کند کردن و آهنگ بازی را کنترل کند. او باید بداند کی بازی را سرعت بخشد و کی بازی را آرام نماید.
علاوه بر موارد ذکر شده و استعدادهای ذاتی و مهارت‌هایی که به آنها اشاره شد، یک دروازه‌بان باید تکنیک‌های کار با پا و دریافتها را به حد قابل قبولی مسلط باشد. دروازه‌بان می‌بایست بتواند با هر دو پا هم پاس کوتاه و هم پاس بلند ارسال کند. حداقل پاس بلندی که یک دروازه‌بان می‌بایست بتواند با پای مخالف بدهد، سی الی چهل متر است. دروازه‌بانی که توانایی بازی با پای فوق‌العاده‌ای داشته باشد، می‌تواند به‌عنوان یک playmaker یا بازی‌ساز تیم خودش را دوازده نفره کند و در شرایط بازی‌سازی از عقب، به تیم خود کمک شایانی نماید. البته در بحث استعدادیابی، می‌توان تکنیک را ارتقا داد که آن هم باز بستگی به رده و سن متقاضی دارد.
به طور کلی استعداد یابی دروازه‌بانی یکی از مهم‌ترین ملاک‌های موفقیت در این حیطه است. این موضوع به قدری اهمیت دارد که اگر استعدادیابی صحیح و اصولی انجام نشود، با یک انتخاب اشتباه، موجب اتلاف وقت، عمر و هزینه بازیکن می‌شود. مقوله‌ی استعدادیابی کمک می‌کند تا انتخاب یک شخص به عنوان دروازه‌بان، به صورت تصادفی، علاقه شخصی (بدون داشتن استعداد) و یا فشار خانوادگی نباشد. استعدادیابی شامل تست های فیزیولوژیکی و سواد جسمانی، تست های روانشناحتی و شخصیتی از جمله اعتمادبنفس و تحمل فشار و تست های فنی و تاکتیکی می‌باشد که در این مقاله نظرات مجتبی افشاری (مربی دروازه‌بانی) را در این حوزه مطالعه نمودید.
