شطرنجبازان حرفه‌ای و توانمند جهان مانند ورزشکاران دیگر رشته‌ها، می‌توانند با قهرمانی در جهان توانمندی خود را به رخ بکشانند اما علاوه بر این، آنها با دستیابی به عناوین برجسته و اختصاصی هم مهر تاییدی بر قابلیت‌ها توانمندی‌های شان بزنند، عناوینی مانند «استاد بزرگ»
استاد بزرگی عنوانی اختصاصی برای شطرنجبازان است که فدراسیون جهانی این رشته (فیده) تنها به شطرنجبازان قابل این رشته اختصاص می‌دهد. فیده برای معرفی یک شطرنجباز به عنوان استاد بزرگ متر و معیارهای متفاوتی دارد که قهرمانی جوانان، بانوان و پیشکسوتان جهان، ۱۶ نفر برتر جام جهانی، حضور در سه تورنمنت بین المللی با شرایط مورد تایید فیده و البته البته دستیابی به ریتینگ ۲۵۰۰ از جمله آنها به حساب می‌آید.
با لحاظ کردن این معیارها تاکنون شطرنجبازانی از ایران در هر دو بخش مردان و بانوان موفق به کسب عنوان ارزشمند «استاد بزرگ» از فیده شده‌اند. بردیا دانشور جدیدترین شطرنجباز ایرانی است که موفق به کسب نورم استاد بزرگی شده است.
وی اخیراً از حضور در مسابقات یادبود «لوزواتسکی» روسیه و کسب نتایج لازم، به سومین نورم استاد بزرگی دست یافت و در جمع استاد بزرگان شطرنج ایران و جهان قرار گرفت. پیش از بردیا دانشور هم شطرنجبازان دیگری از کشورمان صاحب عنوان استاد بزرگی شده بودند که البته بعضاً با تصمیمات شخصی از زیر پرچم کشورمان خارج شده‌اند.
۲۴ استاد بزرگ برای شطرنج ایران
احسان قائم مقامی اولین شطرنجباز ایرانی بود که موفق به کسب عنوان استاد بزرگی شد. او در سال ۲۰۰۱ صاحب این عنوان شد. در این میان فیده شطرنجبازان دیگری از ایران در هر دو بخش را مستحق دریافت عنوان استاد بزرگی تشخیص داد و این عنوان را به آنها اختصاص داد.
در مجموع و با احتساب استاد بزرگی بردیا دانشور، تاکنون ۲۴ شطرنجباز ایرانی در فهرست استاد بزرگان فیده قرار گرفته‌اند. البته عنوان استاد بزرگی دانشور هنوز به صورت رسمی از سوی فیده به وی اختصاص پیدا نکرده است.
فدراسیون جهانی سالیانه طی چهار کنگره وضعیت استاد بزرگی شطرنجبازان را بررسی و نتیجه را به صورت رسمی اعلام می‌کند. پرونده بردیا دانشور هم در اولین کنگره ۲۰۲۳ فیده بررسی می‌شود اما آنچه مسلم است استاد بزرگی او قطعی است.
بر این اساس تاریخ شطرنج ایران تا به امروز ۱۷ استاد بزرگ در بخش مردان و ۷ استاد بزرگ در بخش بانوان داشته است.
همه استاد بزرگان دیروز و امروز شطرنج ایران
از میان شطرنجبازان ایرانی که موفق به کسب عنوان استاد بزرگی شده‌اند، هستند نفراتی که بنا به دلایل شخصی تغییر تابعیت داده و با پرچم کشور دیگری در میادین شرکت دارند. بنابراین آنها امروز جزو استاد بزرگان شطرنج ایران به حساب نمی آیند در حالی که همگی زمانی حضور در ایران و فعالیت زیر پرچم ایران صاحب عنوان استاد بزرگی شدند.
با این اوصاف امروز شطرنج ایران ۱۵ شطرنجباز در بخش مردان و ۲ شطرنجباز در بخش بانوان دارد که به نام ایران و با پرچم کشورمان عازم مسابقات می‌شوند. ۷ استاد بزرگ شطرنج ایران هم برای دیگر کشورها رقابت می‌کنند.
اسامی استاد بزرگان امروز شطرنج ایران به این شرح است:
بخش مردان
۱- احسان قائم مقامی ۲- پرهام مقصودلو، ۳- سید محمدامین طباطبایی، ۴- پویا ایدنی، ۵- سید علی موسوی، ۶- آرین غلامی، ۷- علیرضا پوررمضانعلی، ۸- شاهین لرپری زنگنه، ۹- مسعود مصدق پور، ۱۰- اصغر گلی زاده، ۱۱- پوریا درینی، ۱۲- همایون توفیقی، ۱۳- حسن عباسی فر، ۱۴- شجاعت قانع، ۱۵- بردیا دانشور
بخش بانوان
۱- مبینا علی نسب ۲- شادی پریدر
همچنین الشن مرادی، علیرضا فیروزجا، سارا خادم الشریعه، آتوسا پورکاشیان، میترا حجازی پور، غزل حکیمی فر و درسا درخشانی هم هفت استاد بزرگ شطرنج هستند که در ایران به نورم استاد بزرگی دست یافتند اما امروز برای دیگر کشورها بازی می‌کنند.
