جام‌جهانی یک جام طلایی است که به برندگان مسابقات جهانی فوتبال اهدا می‌شود. از زمان ظهور جام‌جهانی در سال ۱۹۳۰، دو جام به این منظور استفاده شده است: جام ژول ریمه از سال ۱۹۳۰ تا ۱۹۷۰ و جام‌جهانی فوتبال از سال ۱۹۷۴ تا به امروز. این یکی از گران‌ترین جام‌ها در تاریخ ورزش است که ارزش آن به ۲۰ میلیون دلار می‌رسد.
جام‌های جهانی از چه موادی تشکیل شده است؟
اولین جام، که در ابتدا «ویکتوری» (به معنای پیروزی) نام داشت، اما بعداً به افتخار «ژول ریمه» (رئیس وقت فیفا) تغییر نام داد، از نقره استرلینگ با روکش طلا و لاجورد ساخته شده بود و نیکه، الهه یونانی پیروزی را به تصویر می‌کشید. برزیل در سال ۱۹۷۰ جام را به طور کامل دست آورد و باعث شد که برای جایگزینی آن اقدام شود. جایزه اصلی ژول ریمه در سال ۱۹۸۳ به سرقت رفت و هرگز پیدا نشد.
جام بعدی، به نام «جام‌جهانی فیفا» در سال ۱۹۷۴ معرفی شد. ساخته شده از طلای ۱۸ عیار که ۳۶٫۸ سانتی‌متر ارتفاع و ۶٫۱ کیلوگرم وزن دارد. این جام توسط شرکت Stabilimento Artistico Bertoni در ایتالیا ساخته شد و دو مجسمه انسانی را نشان می‌دهد که کره زمین را بالا نگه داشته‌اند. دارنده فعلی این جام، فرانسه، قهرمان جام جهانی ۲۰۱۸ است.
جام ژول ریمه
جایزه ژول ریمه جایزه اصلی قهرمانی در جام جهانی فوتبال بود. در ابتدا «پیروزی» نامیده می‌شد، اما در سال ۱۹۴۶ به افتخار رئیس فیفا، ژول ریمه که در سال ۱۹۲۹ به آغاز مسابقات رأی داد، تغییر نام داد. این جام توسط مجسمه‌ساز فرانسوی «آبل لافلور» طراحی شد و از نقره استرلینگ با روکش طلا بر روی پایه لاجورد ساخته شد. در سال ۱۹۵۴ این پایه با یک نسخه بلندتر جایگزین شد تا جزئیات بیشتری در مورد برنده بر روی آن در نظر گرفته شود. ارتفاع آن ۳۵ سانتی متر و وزن آن ۳٫۸ کیلوگرم بود. پایه ده ضلعی داشت و یک پیکر بالدار نماد الهه پیروزی یونان باستان «نیکه» بر روی آن خودنمایی می‌کرد. جام ژول ریمه در تاریخ ۲۱ ژوئن ۱۹۳۰ با کشتی Conte Verde به اروگوئه برده شد تا برای اولین بار در جام جهانی فوتبال از آن استفاده شود. ژول ریمه و فوتبالیست‌هایی از فرانسه، رومانی و بلژیک که در آن سال در مسابقات شرکت داشتند هم با این کشتی سفر کردند. اولین تیمی که این جام را دریافت کرد، اروگوئه، قهرمان جام جهانی ۱۹۳۰، بود.
در طول جنگ جهانی دوم، این جام در دست ایتالیا قهرمان سال ۱۹۳۸ بود. اوتورینو باراسی، نایب رئیس ایتالیایی فیفا و رئیس فدراسیون فوتبال ایتالیا، به طور مخفیانه جام را از بانکی در رم منتقل کرد و آن را در جعبه کفش زیر تخت خود پنهان کرد تا دست نازی‌ها نیافتد.
جام جهانی ۱۹۵۸ در سوئد آغازگر یکی از سنت‌های مربوط به جام شد. هنگامی که عکاسان از کاپیتان برزیلی هیلدرالدو بلینی درخواست کردند که جام را طوری نگه دارد که بهتر دیده شود، او جام را بالای سر برد. هر کاپیتان برنده جام از آن زمان تاکنون این حرکت را تکرار کرده است.
در ۲۰ مارس ۱۹۶۶، چهار ماه قبل از جام جهانی فوتبال ۱۹۶۶ در انگلیس، جام در نمایشگاه عمومی در سالن مرکزی وست مینستر به سرقت رفت. هفت روز بعد یک سگ سیاه و سفید به نام پیکلز آن را که در روزنامه پیچیده شده و زیر پرچین باغی در حومه شهر در نوروود، جنوب لندن پنهان شده بود پیدا کرد.
اتحادیه فوتبال در اقدامی امنیتی کپی این جام را برای نمایش در نمایشگاه‌ها ساخت. این ماکت در موارد بعدی تا سال ۱۹۷۰ استفاده شد و جام اصلی باید برای مسابقات بعدی به فیفا بازگردانده می‌شد. از آنجایی که فیفا صراحتاً مجوز اتحادیه برای ایجاد یک ماکت را رد کرده بود، ماکت نیز باید از دید عموم پنهان می‌شد. این ماکت در نهایت در یک حراجی در سال ۱۹۹۷ به قیمت ۲۵۴۵۰۰ پوند فروخته شد.
تیم برزیل برای سومین بار در سال ۱۹۷۰ برنده مسابقات شد و به آن‌ها اجازه داده شد تا جام واقعی را برای همیشه نگاه دارند، همانطور که ژول ریمه در سال ۱۹۳۰ شرطش را قید کرده بود. جام در مقر کنفدراسیون فوتبال برزیل در ریودوژانیرو در کابینتی با شیشه‌های جلویی ضد گلوله به نمایش گذاشته شد.
در ۱۹ دسامبر ۱۹۸۳، پشت چوبی کابینت به زور باز شد و جام دوباره به سرقت رفت. چهار مرد به صورت غیابی محاکمه و محکوم شدند. اعتقاد بر این است که این جام ذوب شده و فروخته شده است. تنها یک قطعه از جام ژول ریمه پیدا شده، که فیفا قبل از سال ۲۰۱۵ در زیرزمینی در مقر فدراسیون در زوریخ از آن نگهداری می‌کرد.
جام جدید
فیفا برای جام‌جهانی ۱۹۷۴ سفارش ساخت جام جدید را داد. پنجاه و سه مورد ارسالی از مجسمه‌سازان در هفت کشور دریافت شد. و در نهایت طرح هنرمند ایتالیایی «سیلویو گازانیگا» پذیرفته شد. این جام ۳۶٫۵ سانتی‌متر ارتفاع دارد و از ۶٫۱۷۵ کیلوگرم طلای ۱۸ عیار به ارزش تقریبی ۱۶۱۰۰۰ دلار آمریکا در سال ۲۰۱۸ ساخته شد و پایه آن به قطر ۱۳ سانتی‌متر حاوی دو لایه سنگ مالاکیت است. گازانیگا این جایزه را اینگونه توصیف کرد: «خطوط از پایه بیرون می‌آیند، به صورت مارپیچی بالا می‌آیند تا جهان را دریافت کنند. از کشمکش‌های پویا در بدن فشرده مجسمه، چهره‌های دو ورزشکار در لحظه هیجان‌انگیز پیروزی برمی‌خیزند.»
روی پایه عبارت «جام جهانی فیفا» حکاکی شده است. پس از جام‌جهانی ۱۹۹۴، یک صفحه به قسمت پایین جام اضافه شد که نام کشورهای برنده روی آن حک می‌شود، بنابراین زمانی که جام عمودی ایستاده است نام‌ها قابل مشاهده نیستند. کتیبه‌ها سال را به صورت ارقام و نام ملت برنده را به زبان ملی‌اش نشان می‌دهد. به عنوان مثال، "۱۹۷۴ Deutschland" یا "۱۹۹۴ Brasil". با این حال، در سال ۲۰۱۰، نام کشور برنده به عنوان «اسپانیا ۲۰۱۰» به زبان انگلیسی، نه به زبان اسپانیایی، حک شد. اما این موضوع در صفحه جدید پس از جام جهانی ۲۰۱۸ اصلاح شد.
نحوه حک شدن نام قهرمانان جام‌جهانی را در ویدیوی زیر ببینید:
از سال ۲۰۱۸ نام دوازده برنده بر روی پایه حک شده است. این صفحه در هر دوره جام جهانی جایگزین می‌شود و اسامی برندگان جام به صورت مارپیچی برای جای دادن نام برندگان آینده تنظیم می‌شود. مقررات فیفا اکنون بیان می‌کند که این جام، بر خلاف نسخه قبلی خود، نمی‌تواند به طور کامل کسب شود: برندگان مسابقات یک ماکت برنز دریافت می‌کنند که به جای طلای خالص، روکش طلا دارد. آلمان با قهرمانی جام جهانی ۲۰۱۴، اولین کشوری شد که جام جدید را برای سه مرتبه دریافت کرد.
